Biegły rewident jako niezależny podmiot bada na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości podmioty, które spełniają zawarte przepisy w tej ustawie.
Kierownik jednostki podpisuje umowę z biegłym rewidentem na badanie sprawozdania finansowego, przy czym wyboru biegłego rewidenta dokonuje organ nadzorujący (np. w spółkach Skarbu Państwa wyboru dokonuje Rada Nadzorcza na podstawie rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa w sprawie wyboru podmiotu uprawnionego do badania sprawozdania finansowego).
W rozporządzeniu tym wskazywane są kryteria:
1. pozycja rynkowa,
2. doświadczenie badania podmiotów, w branży której podmiot funkcjonuje,
3. cena badania.
Koszty badania ponosi przedsiębiorstwo, przy czym w umowie zawartej kierownictwo podmiotu może zobowiązać biegłego rewidenta do uczestnictwa w inwentaryzacji, w posiedzeniu Rady Nadzorczej oraz do uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu (o ile jest to konieczne). Aby biegły rewident mógł w sposób bezstronny i niezależny dokonać oceny, czyli wyrazić opinię iż sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w sposób rzetelny i wiarygodny, biegły rewident powinien otrzymać od kierownika jednostki wszelkie niezbędne informacje oraz zapisy w księgach rachunkowych, które w sposób istotny wywierają wpływ na sytuację majątkową, finansową oraz uzyskiwany wynik finansowy przez przedsiębiorstwo. Natomiast biegły rewident jest zobowiązany do zachowania tajemnicy w związku z informacjami dotyczącymi badanego podmiotu gospodarczego.
Jeżeli biegły rewident wyrazi nierzetelną opinię o badanym sprawozdaniu finansowym to ponosi odpowiedzialność dyscyplinarną, cywilną oraz karną.
W przypadku odpowiedzialności dyscyplinarnej Krajowy Sąd Dyscyplinarny jako organ Krajowej Izby Biegłych Rewidentów może orzec następujące kary:
1) upomnienia – przy czym kara ta zaciera się po roku,
2) nagana – termin zaciera się po roku od ogłoszenia,
3) zawieszenia wykonywania czynności zawodowych – od roku do 3 lat,
4) wydalenie z samorządu biegłych rewidentów.
Odpowiedzialność cywilna związana jest z powstaniem umyślnej szkody na skutek wydania nieprawdziwego raportu oraz opinii na temat badanego podmiotu gospodarczego.
Odpowiedzialność ta nazywana jest odpowiedzialnością społeczną, gdyż wszyscy użytkownicy wewnętrzni i zewnętrzni otrzymują nieprawdziwe informacje o sytuacji ekonomiczno-finansowej. Każdy biegły rewident ma obowiązek ubezpieczenia się z tytułu odpowiedzialności cywilnej za szkody, które wynikają z prowadzonej działalności przez biegłego rewidenta, przy czym nie wskazano żadnej maksymalnej granicy kwoty ubezpieczenia.
W przypadku odpowiedzialności karnej za niezgodne z faktem sporządzenia opinii biegły rewident podlega grzywnie albo karze pozbawienia wolności do lat 2.
Opinie i raport dotyczący badanego podmiotu biegły rewident musi udostępnić kierownictwu, organowi nadzorującemu, Zgromadzeniu Wspólników najpóźniej na 15 dni przed zwołaniem Zgromadzenia Wspólników. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez Walne Zgromadzenie oraz podjęciu uchwały o podziale zysku lub pokrycia straty w ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania biegły rewident powinien złożyć je w Krajowym Rejestrze Sądowym. Oprócz tego kierownik jednostki zatwierdzone sprawozdania finansowe (bilans, rachunek zysków i strat, informacja dodatkowa, rachunek przepływów pieniężnych, zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym) oraz opinię biegłego rewidenta ogłasza w Monitorze B lub w Monitorze Spółdzielczym.
WYMAGANIA KWALIFIKACYJNE BIEGŁEGO W ZAWODZIE BIEGŁEGO REWIDENTA
Zawód biegłego rewidenta został wprowadzony w 1991 r. na mocy ustawy o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentów. Na mocy tej ustawy każdy dyplomowany księgowy uzyskał tytuł biegłego rewidenta. Ustawa ta również ustaliła tryb i zasady ubiegania się nowych kandydatów do zdobycia zawodu biegłego rewidenta.
Osoba, która chce być biegłym rewidentem powinna spełniać następujące wymagania formalno-prawne:
– mieć zdolności do czynności prawnych,
– korzystać z praw publicznych,
– nie może być karany za przestępstwa gospodarcze,
– musi posiadać wykształcenie wyższe.
Oprócz wymagań formalnych kandydat musi zdać w formie pisemnej egzamin (pytania testowe + zadania sytuacyjne) z następujących przedmiotów:
– rachunkowość finansowa,
– ekonomia,
– prawo cywilne, pracy, gospodarcze,
– prawo podatkowe,
– rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza,
– analiza sprawozdań finansowych,
– badanie sprawozdań finansowych.
Egzaminy mają charakter anonimowy, odbywają się w 4 sesjach. Po zdaniu pozytywnym wszystkich sesji kandydat musi odbyć dwuletnią praktykę w biurze biegłego rewidenta. Po odbyciu tej praktyki zdaje egzamin końcowy w formie ustnej przed komisją egzaminacyjną.