CHARAKTERYSTYKA REWIZJI FINANSOWEJ JAKO NAUKI
Produktem końcowym rachunkowości są sprawozdania finansowe a zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości niektóre podmioty zobowiązane są do obowiązkowego badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta. Biegły rewident jako niezależny zewnętrzny ekspert powinien wydać opinię wraz z raportem, iż sprawozdanie finansowe jednostki zostało sporządzone w sposób prawidłowy i wiarygodny. Obowiązek i odpowiedzialność za sporządzenie sprawozdania finansowego ponosi kierownik jednostki.
Rewizja sprawozdań finansowych jest pojęciem szerszym od sprawozdania finansowego, ponieważ rewizja oprócz badania sprawozdań finansowych obejmuje również propozycję dokonania niezbędnych korekt w księgach rachunkowych, a także wydanie przez biegłego rewidenta opinii i raportu. Rewizja sprawozdań finansowych nazywana jest również audytem.
Rozwój tej nauki związany był z powiększeniem rozmiarów działalności, a także z rozwojem spółek jako formy prawnej, w której następowało rozdzielenie funkcji właścicielskiej od funkcji zarządzania. Historycznie Wielką Brytanię uważa się za kraj, gdzie po raz pierwszy wprowadzono rewizję finansową. W 1862 r. wprowadzono ustawy o spółkach w celu sporządzania zewnętrznych raportów by przeciwdziałać oszustwom. W 1854 r. powołano stowarzyszenie księgowych, któremu nadano prawo do nadawania tytułu biegłego rewidenta. Rozwój rewizji finansowej nastąpił w USA, a zwłaszcza dotyczyło to wielkiego kryzysu gospodarczego, gdyż winą za krach giełdy w Nowym Jorku obarczono zarząd i głównych księgowych, którzy stosowali zasady rachunkowości według własnego uznania. Od 1933 r. wprowadzono obowiązek badania przez niezależnego biegłego rewidenta każdej spółki notowanej na giełdzie. Po II wojnie światowej następuje zarówno szybki rozwój gospodarczy połączony z rozwojem regulacji w zakresie rachunkowości oraz rewizji finansowej.
Współcześnie można wyróżnić następujące regulacje rachunkowości o zasięgu:
– krajowym – w formie ustaw, krajowych standardów rachunkowości oraz krajowym standardów rewizji finansowych,
– wspólnotowym – w formie dyrektyw UE,
– międzynarodowym – w formie Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
W Polsce rewizja finansowa sięga lat trzydziestych, wtedy wprowadzono prawo o spółkach akcyjnych, które następnie zmieniono w 1934 r. na ustawę Kodeks Handlowy.
Zawarta tam przepisy obligowały do badania sprawozdań finansowych przez biegłych rewidentów, przy czym biegłego wyznaczał sąd rejonowy z listy Izby Przemysłowo-Handlowej. W okresie powojennym komunistycznym powołano Najwyższą Izbę Kontroli, której zadaniem była kontrola działalności gospodarczej, administracyjnej i finansowej podmiotów państwowych, a wówczas badanie przez biegłego rewidenta miało na celu kontrolę ochrony mienia państwowego. W wyniku transformacji gospodarki w 1991 r. uchwalono ustawę o biegłym rewidencie i ich samorządzie. Na mocy tej ustawy powołano samorząd biegłych rewidentów, czyli Krajową Izbę Biegłych Rewidentów. Uchwalona ustawa o rachunkowości w 1994 r. ukazuje w sposób szczegółowy problematykę badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta (rozdział VII).
CELE I FUNKCJE REWIZJI SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
Na początku XIX wieku celem rewizji było ujawnianie oszustw oraz wykrywanie błędów w księgach rachunkowych. W chwili obecnej celem głównym rewizji jest poświadczenie wiarygodności sprawozdania finansowego, czyli zebranie dowodów przez biegłego rewidenta w celu ustalenia czy informacja zawarta w księgach rachunkowych w sposób rzetelny i prawidłowy przedstawia sytuację majątkową, finansową oraz uzyskiwany wynik finansowy danego podmiotu gospodarczego.
Rewizja finansowa realizuje następujące funkcje:
1. kontrolną – w wyniku badania sprawozdania finansowego sprawdza się prawidłowość i rzetelność informacji zawartej w sprawozdaniach finansowych,
2. informacyjną w wyniku prowadzonych prac biegły rewident wskazuje propozycję dokonania niezbędnych korekt w księgach rachunkowych, a także jako produkt rewizji finansowej wydaje opinię wraz z raportem, iż sprawozdania finansowe zostały sporządzone w sposób wiarygodny i prawidłowy,
3. uwierzytelniającą – związana jest z analizą poprawności stworzenia sprawozdań finansowych lub wskazuje powstałe mankamenty.
PRZEDMIOT I ZAKRES BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH
Przedmiotem badania sprawozdań finansowych jest wskazanie iż sprawozdanie finansowe zostało sporządzone w sposób wiarygodny i zawiera rzeczywiste dane porównywalne dotyczące sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz wyniku finansowego.
Do obowiązkowych sprawozdań finansowych zalicza się:
– bilans,
– rachunek zysków i strat,
– informację dodatkową.
Natomiast do nieobowiązkowych sprawozdań finansowych zalicza się: (sporządzają je podmioty badane przez biegłego rewidenta)
– rachunek przepływów pieniężnych (Cash Flow),
– zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym,
– sprawozdanie z działalności zarządu.
Szczegółowa charakterystyka sprawozdań finansowych znajduje się w trzeciej części poradnika rachunkowości – do kupienia TUTAJ.
Ponadto rozdział V ustawy o rachunkowości prezentuje informacje o sprawozdaniach finansowych jednostki. Natomiast rozdział VII ustawy o rachunkowości przedstawia badanie i ogłaszanie sprawozdań finansowych (PRZEJDŹ DO – Ustawa o rachunkowości).
PODSTAWY PRAWNE REWIZJI FINANSOWEJ
W Polsce podstawy prawne rewizji finansowej stanowią następujące przepisy prawa:
– ustawa o rachunkowości,
– ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie,
– normy wykonywania zawodu biegłego rewidenta opracowane przez Krajową Radę Biegłych Rewidentów,
– kodeks etyki zawodowej biegłych rewidentów.
Polskie przepisy zostały opracowane na podstawie następujących przepisów o charakterze międzynarodowym:
– 4 dyrektywa wspólnoty europejskiej w sprawie rocznych sprawozdań finansowych,
– 7 dyrektywa wspólnoty europejskiej w sprawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych,
– 8 dyrektywa wspólnoty europejskiej w sprawie kwalifikacji osób uprawnionych do badania sprawozdania finansowego,
– Międzynarodowe Standardy Rachunkowości,
– Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej.
Rozdział VII ustawy o rachunkowości w całości poświęcony jest badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych. Uregulowane są tam następujące kwestie:
– wskazanie podmiotów objętych obowiązkiem badania i ogłaszania sprawozdań finansowych,
– wskazanie celu badania,
– wskazanie jakie elementy powinna zawierać treść raportu i opinii,
– wskazanie bezstronności i niezależności biegłego rewidenta,
– wskazanie sposobów (organów), które wybierają biegłego rewidenta,
– wskazanie terminu podpisania umowy oraz wskazanie kosztów badania sprawozdania finansowego,
– wskazanie praw i obowiązków biegłego rewidenta w zakresie udostępniania informacji.