Zadania z ekonomiki przedsiębiorstw

ZADANIE NR 1

Dokonać klasyfikacji podanych działań i czynności na te, które zaspokajają potrzeby podstawowe oraz te, które zaspokajają potrzeby wyższego rzędu:
nabycie mieszkania, korzystanie z biblioteki, zakup płaszcza, uprawa warzyw na własne potrzeby, oglądanie meczu piłkarskiego w telewizji, zakup biletu do opery, wizyta u kosmetyczki, zapłata za centralne ogrzewanie mieszkania.

Rozwiązanie:

ZADANIE NR 2

Dokonać klasyfikacji podanych dóbr i zaliczyć je do dóbr wolnych albo do dóbr ekonomicznych:
woda źródlana, mąka, deski, odzież, powietrze, gaz opałowy, gaz ziemny, jagody w lesie, meble, skóry surowe owcze.

Rozwiązanie:

ZADANIE NR 3

Określić, które z wymienionych cech przedsiębiorstwa są odzwierciedleniem określonych rodzajów odrębności:
1. wydzielenie majątku, którym firma dysponuje samodzielnie dla wykonania określonych zadań,
2. określenie nazwy i siedziby przedsiębiorstwa,
3. określonym terenem zajmowanym przez jednostkę gospodarczą są obszary położone w różnych województwach,
4. firma posiada osobowość prawną,
5. maszyny produkcyjne i budynki zajmują wydzielony obszar,
6. przedsiębiorstwo pokrywa swoje wydatki środkami uzyskanymi ze sprzedaży wyrobów i usług,
7. ustalenie rodzaju działalności systemu zarządzania i struktury,
8. dyrektor zarządza firmą i reprezentują ją na zewnątrz.

Rozwiązanie:

Odrębność ekonomiczna: 1,6
Odrębność organizacyjna: 2,7
Odrębność terytorialna: 3,5
Odrębność prawna: 4,8

ZADANIE NR 4

Zakwalifikować do surowców lub materiałów podane niżej dobra:
buraki cukrowe, azbest, cukier surowy, lakiery olejne, cegła, torf, żwir, cerata, cement, deski bukowe, ruda miedzi.

Rozwiązanie:

ZADANIE NR 5

Zapasy wybranych materiałów (podane w zł) w fabryce mebli przedstawiały się następująco:
– klej stolarski – 591 zł,
– węgiel – 5724 zł,
– deski sosnowe – 39471 zł,
– łożyska toczne – 5718 zł,
– deski świerkowe – 24240 zł,
– pokost – 832 zł,
– tektura falista – 857 zł,
– lakier bezbarwny – 1679 zł,
– bale dębowe – 21463 zł
– płyty pleśniowe – 7120 zł,
– papier szary – 1380 zł,
– koła zębate do piły – 873 zł,
– skrzynie drewniane – 1743 zł,
– olej maszynowy – 326 zł,
– okleina dębowa – 9643 zł,
– tłoki do silników – 1934 zł,
– smar do maszyn – 317 zł,
– olej opałowy – 2215 zł,
– okleina orzechowa – 2540 zł,
– oś do samochodu – 945 zł,
– opony samochodowe – 4170 zł.
Zakwalifikować podane zapasy do poszczególnych rodzajów materiałów, podać ich wartość oraz ustalić strukturę.

Rozwiązanie:

– materiały podstawowe:
deski sosnowe39471 zł
deski świerkowe24240 zł
bale dębowe21463 zł
płyty pleśniowe 7120 zł
okleina dębowa 9643 zł
okleina orzechowa 2540 zł
Razem 104477 zł

– materiały pomocnicze:
klej stolarski 591 zł
pokost 832 zł
lakier bezbarwny 1679 zł
Razem 3102 zł

– paliwo:
węgiel 5274 zł
olej opałowy 2215 zł
Razem 7939 zł

– części zamienne:
łożyska toczne 5718 zł
koła zębate do piły 873 zł
olej maszynowy 326 zł
tłoki do silników 1934 zł
smar do maszyn 317 zł
oś do samochodu 945 zł
opony samochodowe 4170 zł
Razem 14283 zł

– opakowania:
tektura falista 857 zł
papier szary 1380 zł
skrzynie drewniane 1743 zł
Razem 3980 zł

W₁ = (wartość w zł * 100%) / wartość w zł razem = (104477 zł * 100%) / 133781 zł = 78,1%Dla pozostałych rodzajów materiałów strukturę liczymy tak samo.

ZADANIE NR 6

Fabryka mebli wyprodukowała w ubiegłym roku 28000 regałów i zużyła w tym okresie 16800 m3 drewna. Ustalić normę zużycia drewna. Jaka norma będzie obowiązywać w przyszłym roku, jeżeli zmiana technologii wytwarzania pozwoli na obniżenie jednostkowego zużycia o 5 %.

Rozwiązanie:

Rok poprzedni
P_i = 28000 szt
Z_u = 16800 m³

N_z = Z_u / P_i = 16800 m³ / 28000 szt = 0,6 m³/_szt

Rok przyszły

N_z = 0,6 m³/_szt * 95 % = 0,57 m³/_szt

Zmiana technologii wytwarzania spowoduje, że w roku przyszłym zużycie drewna 1 regału będzie mniejsze o 0,03 m³ niż roku ubiegłym i wyniesie 0,57 m³.

ZADANIE NR 7

W fabryce kotłów zużywa się do produkcji wyrobów m.in. blachę stalową. Okres niezbędny do przyjęcia i przygotowania blachy do produkcji wynosi 2 dni. Średni cykl dostaw blachy wynosi 18 dni. W przypadku opóźnienia dostawy pracownicy działu zaopatrzenia mogą dostarczyć ten materiał w ciągu 4 dni. Planowane roczne zużycie blachy wynosi 8640 ton o wartości 7257600 zł. Obliczyć mierniki wszystkich rodzajów zapasów oraz ilościową normę zapasu.

Rozwiązanie:

Zapas bieżący (Z_b)
M_c = 18 dni
M_i = M_c * Z_udz = 18 dni * (8640 t / 360 dni) = 432 t
M_w = M_i * c_zk = 732 t * (7257600 zł / 8640 t) = 362880 zł

Zapas minimalny (Z_MIN)
M_c = 2 dni + 4 dni = 6 dni
M_i = M_c * Z_udz = 6 dni * (8640 t / 360 dni) = 144 t
M_w = M_i * c_zk = 114 t * (7257600 zł / 8640 t) = 120960 zł

Zapas maksymalny (Z_MAX)
M_c = 18 dni + 6 dni = 24 dni
M_i = 432 t + 144 t = 576 t
M_w = 362880 zł + 120960 zł = 783840 złN_zp = Z_MIN + (Z_b / 2) = 144 t + (432 t / 2) = 360 t

ZADANIE NR 8

Określić, które z niżej wymienionych zakładów wykonują produkcję jednorodną, a którą różnorodną:
stolarnia, garbarnia, cukrownia, fabryka maszyn rolniczych, browar, kopalnia węgla kamiennego, zakłady odzieżowe, wytwórnia sprzętu komunikacyjnego, cementownia, fabryka wyrobów z drutu.

Rozwiązanie:

ZADANIE NR 9

Obliczyć zdolność produkcyjną tokarki w I kwartale 2011 r., jeżeli przy pracy dwuzmianowej zakłada się wykonanie remontu tej maszyny w ciągu 12 dni, a jej możliwości techniczne pozwalają na wykonanie 7 sztuk w ciągu 1 godziny.

Rozwiązanie:

N_w = 7 szt/_h
T_k = I kwartał = 90 dni
T_np = 12 dni
T_w = 27 dni

T_n = T_k – T_w = 90 dni – 27 dni = 63 dni

T_e = (T_n – T_np) * 8h/_zmianę * ilość zmian/_dzień

T_e =(63 dni – 12 dni) * 8h/_zmianę * 2 zmiany/_dzień = 816 h

Z_pm = T_e * N_w = 816 h * 7 szt/_h = 5712 szt

W I kwartale w podanych warunkach za pomocą tokarki można wytworzyć maksymalnie 5712 szt. wyrobów.

ZADANIE NR 10

Oblicz roczną zdolność produkcyjną w 2011 roku tartaku na jedną zmianę, jeżeli dysponuje on 2 trakami o identycznych parametrach technicznych. Remont każdego traka będzie wynosił 18 dni. Trak może przerobić 4,5 m3 drewna w ciągu 1 godziny.

Rozwiązanie:

1. zdolność produkcyjna 1 traka
T_k = rok = 365 dni
T_w = 113 dni
T_np = 18 dni
N_w = 4,5 m³/_h

T_n = 365 dni – 113 dni = 252 dni

T_e = (252 dni – 18 dni) * 8h/_zmianę * 1 zmiana/_dzień = 1872 h

Z_pm = 1872 h * 4,5 m³/_h = 8424 m³

2. zdolność produkcyjna tartaku

Z_pm = 8424 m³ * 2 = 16848 m³

W tym tartaku w podanych warunkach za pomocą 2 traków można przerobić 16848 m³ drewna w ciągu roku.

ZADANIE NR 11

Produkcję, sprzedaż i zapasy wyrobu B, który jest artykułem konsumpcyjnym w okresie badanego roku ilustruje tabela.

Dokonaj analizy popytu na produkt B w badanym roku oraz wyciągnij odpowiednie wnioski.

Rozwiązanie:

W_p/pd = (S * 100%) / P_i
W_{p/pd I} = (1051 * 100%) / 1124 ≈ 93,5
W_{p/pd II} = (1023 * 100%) / 1237 ≈ 82,7
W_{p/pd III} = (972 * 100%) / 1214 ≈ 80,1
W_{p/pd IV} = (1350 * 100%) / 1320 ≈ 102,3

W_rd = (Z_pc * T) / S
W_{rd I} = (292 * 90 dni) / 1051 ≈ 25 dni
W_{rd II} = (341 * 90 dni) / 1023 = 30 dni
W_{rd III} = (378 * 90 dni) / 972 = 35 dni
W_{rd IV} = (300 * 90 dni) / 1350 = 20 dni

W_z = (Z₁ * 100%) / Z₀
W_{z II} = (341 * 100%) / 292 ≈ 116,8
W_{z III} = (378 * 100%) / 341 ≈ 110,9
W_{z IV} = (300 * 100%) / 378 ≈ 79,4

Z analizy wyliczonych wskaźników wynika, że w ciągu 3 kwartałów podaż była większa od popytu, który obniżał się (świadczy o tym wydłużający się czas sprzedaży).
Natomiast w IV kwartale popyt jest większy od podaży i rośnie (świadczy o tym sprzedaż wyrobów, która jest krótsza o 15 dni od III kwartału). Z uwagi na fakt, że przedsiębiorstwo sprzedało w tym okresie więcej wyrobów niż wytworzyło zmniejszył się zapas wyrobów gotowych.

ZADANIE NR 12

W roku 2002 wysłano zagranicę 200 jednostek towaru A, 600 jednostek towaru B, 500 jednostek towaru C i 800 jednostek towaru D. Ceny tych towarów wyrażone w euro wynosiły odpowiednio: 8, 4, 6 i 5 euro. W roku 2003 eksport tych towarów wynosił odpowiednio: 300, 500, 700 i 600 jednostek, a cenę odpowiednio 8, 5, 7,4 euro.
Z zagranicy sprowadzono w 2002 roku 6000 jednostek towaru X w cenie po 7 euro, 8000 jednostek towaru Y po 5 euro i 4000 jednostek towaru Z po 9 euro. Import w roku 2003 wynosił: towaru X – 5000 jednostek, towaru Y – 9000 jednostek, towaru Z – 3000 jednostek. Ceny wynosiły odpowiednio 7, 5, 10 euro.
Oblicz wskaźnik terms of trade dla 2003 roku i dokonaj jego oceny.

Rozwiązanie:

ZADANIE NR 13

Obliczyć wysokość odszkodowania za powstałą szkodę, gdy wartość przedmiotu ubezpieczenia wynosi 195000 USD, a strata wynosi 18000 USD przy franszyzie integralnej 6 % oraz wielkość odszkodowania przy szkodzie wynoszącej 11500 USD, jeżeli wartość przedmiotu ubezpieczenia jest taka jak poprzednio, a franszyzę zmieniono na redukcyjną w wysokości 7 %.

Rozwiązanie:

Wartość ubezpieczenia: 195000 USD
Szkoda: 18000 USD
Franszyza integralna: 195000 USD * 6 % = 11700 USD
Odszkodowanie: 18000 USD

Wartość ubezpieczenia: 195000 USD
Szkoda: 11500 USD
Franszyza redukcyjna: 195000 USD * 7 % = 13650 USD
Odszkodowanie: 0 USD – nie przysługuje

ZADANIE NR 14

W przedsiębiorstwie A zwolniono w ubiegłym roku 336 pracowników, a przyjęto 378 pracowników. W przedsiębiorstwie B liczba zwolnionych i przyjętych wynosiła odpowiednio: 276 i 253 pracowników. Średni roczny stan zatrudnienia w przedsiębiorstwie A wynosił 4200 pracowników, natomiast w B 2300 osób. Ocenić i porównać ruch pracowników w podanych przedsiębiorstwach.

Rozwiązanie:

Przedsiębiorstwo A
W_p = (P_o * 100%) / Z
W_p = (378 * 100%) / 4200 = 9 %
W_z = (ZW * 100%) / Z
W_z = (336 * 100%) / 4200 = 8 % ⇐ Wpł

Przedsiębiorstwo B
W_p = (P_o * 100%) / Z
W_p = (253 * 100%) / 2300 = 11 % ⇐ Wpł
W_z = (ZW * 100%) / Z
W_z = (276 * 100%) / 2300 = 12 %

Z dokonanych obliczeń wynika, że wyższa płynność występuje w przedsiębiorstwie B, gdzie wskaźnik płynności wynosi 11 %, natomiast w przedsiębiorstwie A tylko 8 %.

ZADANIE NR 15

Obliczyć wskaźniki stabilizacji załogi w przedsiębiorstwach A i B oraz dokonać ich porównania, jeżeli w przedsiębiorstwie A zatrudnionych jest ogółem 320 pracowników, w tym 192 legitymuje się stażem pracy powyżej 3 lat. W przedsiębiorstwie B na ogólną liczbę 90 pracowników, 18 pracowników ma staż pracy poniżej 3 lat.

Rozwiązanie:

Przedsiębiorstwo A
W_st = (192 * 100 %) / 320 = 60 %
Przedsiębiorstwo B
W_st = (72 * 100 %) / 90 = 80 %

Wyższy poziom stabilizacji jest w przedsiębiorstwie b, gdzie tylko 20 % zatrudnionych posiada krótki staż pracy. Natomiast w przedsiębiorstwie A poziom stabilizacji nie jest wysoki, aż 40 % wszystkich pracowników zalicza się do grupy stażowej do 3 lat czyli do grupy, w której poziom płynności zazwyczaj jest najwyższy.

ZADANIE NR 16

Pracownicy A i B wynagradzani są w systemie czasowym. Pracownik A przepracował w miesiącu 168 h i jest zaszeregowany do IV kategorii, dla której współczynnik kwalifikacyjny wynosi 1,7. Natomiast pracownik B przepracował 20 dniówek, a zaszeregowany jest do II kategorii, dla której współczynnik wynosi 1,4. Stawki podstawowe w tabeli płac 3,85 zł/h oraz 20 zł/dz. Obliczyć wynagrodzenie podstawowe tych pracowników.

Rozwiązanie:

Pracownik A
P_p = T_h * s_h
s_h = 1,7 * 3,85 zł/_h = 6,55 zł/_h
P_p = 168 h * 6,55 zł/_h = 1100,40 zł

Pracownik B
P_p = T_dz * s_dz
s_dz = 1,4 * 20 zł/_dz = 28 zł/_dz
P_p = 20 dni * 28 zł/_dz = 560 zł

ZADANIE NR 17

Na koniec ubiegłego roku przedsiębiorstwo X miała m.in. następujące środki umożliwiające prowadzenie działalności:
– grunty i tereny – 12000 zł,
– środki pieniężne w kasie i w banku – 79000 zł,
– budynki i budowle – 184000 zł,
– akcje przeznaczone do sprzedaży – 212000 zł,
– urządzenia techniczne – 63000 zł,
– należności z tytułu dostaw – 78000 zł,
– maszyny – 212000 zł,
– zapasy wyrobów gotowych – 43000 zł,
– środki transportu – 121000 zł,
– akcje i obligacje obce – 38000 zł,
– zapasy materiałów – 56000 zł,
– zapasy półproduktów i produktów w toku – 43000 zł,
– koszty zakończonych prac rozwojowych – 19000 zł,
– rozpoczęte inwestycje rzeczowe – 46000 zł,
– pożyczki długoterminowe udzielone przez przedsiębiorstwo X – 14000 zł,
– towary – 32000 zł,
– należności długoterminowe – 20000 zł,
– weksle i czeki obce – 10000 zł.
Na podstawie tych informacji ustalić strukturę majątku przedsiębiorstwa X w następującym zestawieniu.

Rozwiązanie:

A.1a – 12000 zł + 184000 zł + 63000 zł + 212000 zł + 121000 zł = 592000 zł
A.1b – 46000 zł
A.2 – 19000 zł
A.3 – 14000 zł + 38000 zł = 52000 zł
A.4 – 20000 zł
B.1 – 43000 zł + 43000 zł + 56000 zł + 32000 zł = 174000 zł
B.2a – 212000 zł + 10000 zł = 222000 zł
B.2b – 79000 zł
B.3 – 78000 zł

W przedsiębiorstwie X majątek trwały wynosi 729 tys. zł, co stanowi 56,9 % ogólnego majątku, a majątek obrotowy wynosi 553 tys. zł, co stanowi 43,1 % ogółu majątku.

ZADANIE NR 18

Nakłady inwestycyjne na modernizację odlewni żeliwa wynoszą 2 mln 700 tys. zł. W wyniku modernizacji koszt własny 1 kg odlewów obniży się z 16,18 zł do 16,09 z. Roczna produkcja wynosi 12,5 tys. ton odlewów. Podać w jakim czasie zwrócą się nakłady przeznaczone na modernizację odlewni.

Rozwiązanie:

W_o = N / E
E = (16,18 zł/_kg – 16,09 zł/_kg) * 12500000 kg = 1125000 zł
W_o = 2,7 mln zł / 1,125 mln zł/_rok = 2,4 lat

W podanych warunkach nakłady na modernizację odlewni żeliwa zwrócą się po 2 latach i 5 miesiącach.

ZADANIE NR 19

Na koniec 2003 roku w przedsiębiorstwie państwowym X wartość majątku trwałego i obrotowego wynosiła 3075000 zł., z czego 72 % stanowił majątek pochodzący z funduszu założycielskiego. W roku następnym nie nastąpiła zmiana funduszu założycielskiego. W 2003 roku przedsiębiorstwo osiągnęło zysk netto w wysokości 254000zł, z czego na fundusz przedsiębiorstwa przekazano 60 % tej kwoty i zakupiono za nią nowe maszyny oraz zwiększono zapasy produkcji w toku.
Obliczyć wartość kapitału własnego przedsiębiorstwa X, w tym wartość funduszu założycielskiego oraz funduszu przedsiębiorstwa na koniec 2004 roku. Ustalić strukturę tego kapitału.

Rozwiązanie:

2003 r.
Fundusz założycielski – 3075000 zł * 72 % = 2214000 zł
Fundusz przedsiębiorstwa – 3075000 zł – 2214000 zł = 861000 zł
2004 r.
Fundusz założycielski – 2214000 zł
Fundusz przedsiębiorstwa – 254000 zł * 60 % = 152400 zł
861000 zł + 152400 zł = 1013400 zł

Kapitał własny – 2214000 zł + 1013400 zł = 3227400 zł

ZADANIE NR 20

Ustalić strukturę kosztów w układzie rodzajowym w przedsiębiorstwie X, jeżeli pozycje kosztów wynosiły (w tys. zł):
1. Amortyzacja środków trwałych – 68
2. Koszty posiłków regeneracyjnych – 4
3. Podatek od nieruchomości – 6
4. Zużycie materiałów podstawowych – 89
5. Płace robotników – 42
6. Zużycie materiałów pomocniczych – 31
7. Składki na ubezpieczenie społeczne – 19
8. Energia elektryczna – 25
9. Zużycie materiałów pośrednich – 16
10. Odpis na ZFŚS – 13
11. Płace pracowników na stanowiskach nierobotniczych – 27
12. Amortyzacja WNiP – 2
13. Inne koszty – 4
14. Zużycie pary dostarczonej z zewnątrz – 7
15. Wpłaty na Fundusz Pracy – 2
16. Koszty transportu obcego – 21
17. Wpłaty na FGŚP – 0,8
18. Remonty przeprowadzone przez firmy budowlane – 42
19. Wynagrodzenia za prace zlecone – 1,2

Rozwiązanie:

Zużycie materiałów i energii
∑ pozycji 4, 6, 8, 9, 14 = 168
(168 * 100 %) / 420 = 40,0 %
Usługi obce
∑ pozycji 16, 18 = 63
(63 * 100 %) / 420 = 15,0 %
Podatki i opłaty
pozycja 3 = 6
(6 * 100 %) / 420 = 1,4 %
Wynagrodzenia
∑ pozycji 5, 11, 19 = 70,2
(70,2 * 100 %) / 420 = 16,7 %
Świadczenia pracownicze
∑ pozycji 2, 7, 10, 15, 17 = 38,8
(38,8 * 100 %) / 420 = 9,2 %
Amortyzacja
∑ pozycji 1, 12 = 70
(70 * 100 %) / 420 = 16,7 %
Inne koszty
pozycja 13 = 4
(4 * 100 %) / 420 = 1,0 %

ZADANIE NR 21

Efektywny czas pracy grupy maszyn, na których przedsiębiorstwo wytwarza wyroby A, B i C wyniesie ogółem w roku planowym 94000 h. Zdolność produkcyjna maszyn zostanie w całości wykorzystana. Z analizy rynku wynika, że popyta na te wyroby będzie kształtował się następująco: A – 30000 szt., B – 12000 szt., C – 7500 szt. Pracochłonność wykonania poszczególnych wyrobów wynosi: wyrób A – 4 h, B – 2 h, C – 6 h. Zysk na jednostce wyrobu A wynosi 120 zł, wyrobu B 90 zł i C 225 zł.
Obliczyć planowaną wielkość produkcji podanych wyrobów mając na uwadze maksymalizację zysku oraz podać wysokość skumulowanego zysku.

Rozwiązanie:

wyrób A – 120 zł / 4 h = 30 zł/_h
wyrób B – 90 zł / 2 h = 45 zł/_h
wyrób C – 225 zł / 6 h = 37,5 zł/_h

Czas wykonania
wyrób B – 12000 szt * 2 h/_szt = 24000 h
wyrób C – 7500 szt * 6 h/_szt = 45000 h
wyrób A – 94000 h – 69000 h = 25000 h

Planowana produkcja
wyrób A – 25000 szt / 4 h/_szt = 6250 szt
wyrób B – 12000 szt
wyrób C – 7500 szt

Zysk
wyrób A – 120 zł/_szt * 6250 szt = 750000 zł
wyrób B – 90 zł/_szt * 12000 szt = 1080000 zł
wyrób C – 225 zł/_szt * 7500 szt = 1687500 zł
Razem – 3517500 zł

Ponieważ zdolność produkcyjna nie pozwala na wytworzenie wyrobów w ilości, którą należy sprzedać w roku planowym należało ustalić produkcję, których wyrobów jest opłacalna z punktu widzenia maksymalizacji zysku. Okazał się, że z uwagi na różną pracochłonność wykonania tych wyrobów najwyższy zysk osiąga przedsiębiorstwo z produkcji wyrobu B i C, tak więc jej wielkość w tym przypadku należy przyjąć na poziomie potrzeb rynku. Rezerwę zdolności produkcyjnej przeznaczyć natomiast na produkt A, którego wytwarzanie daje przedsiębiorstwu najniższy zysk. Z wyliczeń wynika, że przyjęta w planie produkcji ilość wyrobu A może wynosić co najwyżej 6250 szt i jest znacznie niższa od potrzeb rynku. W tym przypadku zysk skumulowany będzie optymalny i wyniesie łącznie 3517500 zł.

ZADANIE NR 22

Ustalić wpływ zmiany czasu pracy i wydajności pracy na wzrost produkcji na podstawie następujących danych:

Rozwiązanie:

Zjawisko badane: Wielkość produkcji
Czynniki kształtujące: Czas pracy i wydajność pracy

A = a1-0 x b₀
A = 600 rh x 2,7 szt/_rh = 1620 szt
B = a₁ x b1-0
B = 18600 rh * 0,3 szt/_rh = 5580 szt

W II półroczu przedsiębiorstwo wytworzyło o 7200 szt wyrobów więcej niż w I półroczu. Na wzrost produkcji miał wpływ wzrost obu czynników ją kształtujących, a więc czasu pracy i wydajności pracy z tym, że wzrost wydajności pracy o 0,3 szt/rh umożliwił wytworzenie dodatkowe 55800 szt wyrobów, natomiast wydłużenie czasu pracy o 600 rh dało tyko 1620 szt wyrobów więcej, tak więc wzrost produkcji był spowodowany głównie wzrostem wydajności pracy, co należy ocenić pozytywnie.

ZADANIE NR 23

Plan produkcji obejmował 2000 szt. wyrobów i został wykonany w 107 %. Przyjęte w planie jednostkowe zużycie materiału wynosiło 8 kg, natomiast rzeczywiste 8,4 kg. Planowano zakupić ten materiał w cenie 45 zł/kg, faktycznie zaś zapłacono 42,50 zł/kg. Oblicz wpływ zmiany poszczególnych czynników na koszty materiałowe.

Rozwiązanie:

Wielkość produkcji
A = a1-0 x b₀ x c₀
A = 140 szt x 8 kg x 45 zł/_kg = 50400 zł
Zużycie jednostkowe
B = a₁ x b1-0 x c₀
B = 2140 szt x 0,4 kg x 45 zł/_kg = 38520 zł
Cena
C = a₁ x b₁ x c1-0
C = 2140 szt x 8,4 kg x (- 2,50 zł/_kg) = – 44940 zł

Rzeczywiście poniesione koszty materiałowe były wyższe od planowanych o 43980 zł, co miało negatywny wpływ dla firmy. Na wzrost kosztów materiałowych miał wpływ wzrost dwóch czynników ją kształtujących, a więc wielkości produkcji i zużycia jednostkowego, przy czym wzrost produkcji o 140 szt. spowodował wzrost kosztów o 50400 zł, natomiast wzrost zużycia jednostkowego o 0,4 kg dał wzrost kosztów o 38520 zł, tak więc wzrost kosztów materiałowych był spowodowany głównie wzrostem produkcji, ale dzięki niższej cenie zakupu o 2,50 zł koszty materiałowe hamowały wzrost kosztów o 44940 zł. Biorąc pod uwagę powyższe wzrost kosztów można uznać za uzasadnione wzrostem produkcji.

ZADANIE NR 24

Wartość zużytych materiałów w roku ubiegłym wynosiła 216 tys. zł, a w roku bieżącym 240 tys. zł. Przeciętny zapas materiałów wynosił odpowiednio: 19200 zł i 22000 zł. Planowany wskaźnik zapasu był jednakowy w obu okresach i wynosił 32 dni. Obliczyć jakie były planowane zapasy materiałów w tych okresach i ocenić gospodarkę zapasami jaką prowadzi to przedsiębiorstwo.

Rozwiązanie:

R_z = 32 dni
R_z = (Z_pc * T) / Zu_m
Z_pc = (R_z * Zu_m) / T

Rok ubiegły
Z_pc= (32 dni * 216000 zł) / 360 dni = 19200 zł (planowany zapas)
R_z = (19200 zł * 360 dni) / 216000 zł = 32 dni (rzeczywista rotacja)
Plan – 19200 zł
Wykonanie – 19200 zł

Rok bieżący
Z_pc = (32 dni * 240000 zł) / 360 dni = 21333 zł (planowany zapas)
R_z = (22000 zł * 360 dni) / 240000 zł = 33 dni (rzeczywista rotacja)
Plan – 21333 zł
Wykonanie – 22000 zł
Odchylenia bezwzględne – + 667 zł (zapas nadmierny)

W roku ubiegłym planowany zapas został w pełni wykonany, co należy ocenić pozytywnie. Natomiast w roku bieżącym planowany zapas został przekroczony o 667 zł, co należy ocenić negatywnie. Nadmiar zapasu mógł być spowodowany większymi kosztami jakie przedsiębiorstwo ponosi, a więc zakupiło więcej zapasów.

ZADANIE NR 25

W roku badanym wartościowy plan produkcji był równy 50 mln zł. Faktyczna produkcja zaś wynosiła 53 mln zł. Średni zapas materiałów kształtował się na poziomie 8288000 zł wobec 8 mln zł założonych w planie. W roku poprzednim plan produkcji wykonano w 114 %, natomiast zapasy wzrosły o 7 % w stosunku do planowanych. Założono, że w roku badanym stosunek przyrostu zapasów do przyrostu produkcji ma być taki sam jak w roku poprzednim. Zbadać czy średni zapas materiałowy w roku badanym należy ocenić za uzasadniony.

Rozwiązanie:

Rok ubiegły
ΔZ / ΔP_i = 7 % / 14 % = 0,5
P_i w % = (53 mln zł * 100 %) / 50 mln zł = 106 %

Rok badany
Zjawisko wiodące: Produkcja – Δ6 %
Zjawisko badane: Zapas materiałowy – Δ6 % * 0,5 = 3 %

Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że rzeczywisty zapas materiałów był wyższy od planowego o 288000 zł. Należało więc ustalić, czy był on uzasadniony wiedząc, że wartość produkcji była wyższa o 3 mln zł. Okazało się, że w tych warunkach zapas materiałów mógł wynieść 8240000 zł, a więc w rzeczywistości był o 48000 zł wyższy, co oznacza że przedsiębiorstwo posiadało nadmiar zapasów. Kształtowanie się zapasu materiałów na poziomie 8288000 zł należy ocenić za nieuzasadnione.

ZADANIE NR 26

Wartość planowanej produkcji półrocznej miała wynosić 1848000 zł, natomiast wykonana wynosiła 2006400 zł. Przeciętna liczba zatrudnionych robotników według planu miały wynosić 420, a faktycznie wynosiła 440. Liczba przepracowanych roboczogodzin według planu wynosiła 231 tys., a wykonana 264 tys. zł.
Ocenić wydajność pracy oraz ustalić wpływ zmiany liczby robotników, czasu pracy i wydajności pracy ma wykonanie planu produkcji.

Rozwiązanie:

W₁ = E / Z
W₂ = E / T
W₃ = T / Z

Plan
W₁ = 1848000 zł / 420 rob. = 4400 zł/_r
W₂ = 1848000 zł / 231000 rh = 8 zł/_rh
W₃ = 231000 rh / 420 rob. = 550 h

Wykonanie
W₁ = 2006400 zł / 440 rob. = 4560 zł/_r
W₂ = 2006400 zł / 264000 rh = 7,60 zł/_rh
W₃ = 264000 rh / 440 rob. = 600 h

Liczba robotników = 20 rob. x 550 h x 8 zł/_rh = 88000 zł
Czas pracy = 440 rob. x 50 h x 8 zł/_rh = 176000 zł
Wydajność pracy = 440 rob. x 600 h x (- 0,40 zł/_rh) = – 105600 zł

Z dokonanych obliczeń wydajności pracy wynika, że rzeczywista wydajność na 1 robotnika była wyższa od planowanej o 160 zł, natomiast na 1 roboczogodzinę niższa o 0,40 zł. To może świadczyć o nieefektywnym wykorzystaniu czasu pracy. Niższa wydajność na 1rh spowodowana była tym, że była słaba organizacja pracy, ponieważ przy wyższym zatrudnieniu o 20 osób produkcja powinna wynieść 2112000 zł, a nie 2006400 zł, przy zachowaniu tej samej wydajności czyli 8 zł/_rh. Natomiast rzeczywista wartość produkcji była wyższa od planowanej o 158400 zł. Na wzrost produkcji miał wpływ wzrost obu czynników ją kształtujących, a więc liczby pracowników i czasu pracy z tym, że wzrost liczby pracowników o 20 osób umożliwił wzrost produkcji o 88000 zł, natomiast wydłużenie czasu pracy o 50 h na jednego robotnika dało wzrost produkcji o 176000 zł, natomiast wydajność pracy obniżyła się o 0,40 zł na 1 rh co hamowało wzrost produkcji o 105600 zł.

ZADANIE NR 27

W ubiegłym kwartale przedsiębiorstwo wytworzyło i sprzedało 2800 szt. wyrobów ponosząc przy tym koszty własne w wysokości 74200 zł. W bieżącym kwartale sprzedaż wyniosła 3136 szt., a koszt jednostkowy kształtował się na poziomie 26 zł. Ocenić całkowite koszty poniesione przez przedsiębiorstwo w kwartale bieżącym, jeżeli koszty stałe stanowiły 35 % kosztów własnych.

Rozwiązanie:

Zjawisko badane: Koszty własne
Zjawisko wiodące: Sprzedaż

Dynamika sprzedaży = (3136 szt * 100 %) / 2800 szt = 112 %
Koszty zmienne = 74200 zł * 65 % = 48230 zł
Koszty stałe = 74200 zł – 48230 zł = 25970 zł

Z przeprowadzonej analizy kosztów wynika, że całkowite koszty w bieżącym kwartale były wyższe o 7336 zł niż w kwartale ubiegłym, ale ponieważ 65 % tych nakładów to koszty zmienne zależne od produkcji i sprzedaży, która w bieżącym kwartale była o 12 % wyższa to koszty mogły wynieść w tych warunkach 79987,60 zł. Rzeczywiście poniesione były więc o 1548,40 zł wyższe od dopuszczalnego poziomu, tak więc koszty nie kształtowały się prawidłowo, a ich wzrost musiałby być spowodowany wzrostem kosztu jednostkowego.

ZADANIE NR 28

Majątek trwały przedsiębiorstwa będący spółką akcyjną wynosił w trzech kolejnych latach: 3,2 mln zł, 3,6 mln zł i 3,7 mln zł. Kapitał zakładowy wynosił w tych okresach odpowiednio: 2517000 zł, 2923000 zł i 3002000 zł. Kapitał zapasowy zaś odpowiednio: 523000 zł, 612000 zł i 748000 zł. Kapitał rezerwowy występował tylko w drugim i trzecim roku w wysokości odpowiednio: 245000 zł i 394000 zł.
Oblicz wskaźnik finansowania majątku trwałego w podanej spółce i dokonać jego oceny na przełomie trzech podanych lat.

Rozwiązanie:

W_fm = (K.W * 100%) / M.T.
Rok I
M.T. = 3200000 zł
K.W. = 2517000 zł + 523000 zł = 3040000 zł
W_fm = (3040000 zł * 100 %) / 3200000 zł = 95 %
Rok II
M.T. = 3600000 zł
K.W. = 2923000 zł + 612000 zł + 245000 zł = 3780000 zł
W_fm = (3780000 zł * 100 %) / 3600000 zł = 105 %
Rok III
M.T. = 3700000 zł
K.W. = 3002000 zł + 748000 zł + 394000 zł = 4144000 zł
W_fm = (4144000 zł * 100 %) / 3700000 zł = 112 %

Z dokonanych obliczeń wynika, że w roku pierwszym sytuacja kapitałowa spółki była zła, ponieważ posiadany przez nią kapitał własny nie spełnił wymaganego minimum i pokrywał majątek trwały tylko w 95 % być może powodem tego był brak środków na kapitale rezerwowym. Sytuacja diametralnie zmienia się w roku drugim i trzecim na korzyść, ponieważ w roku drugim kapitał własny przewyższył o 180000 zł wartości majątku trwałego, a więc w tej kwocie pokrywał majątek obrotowy. Natomiast w roku trzecim rezerwa kapitałowa na pokrycie majątku obrotowego wyniosła 12 % i stanowiła 444000 zł, a więc systematycznie zmniejszało się zadłużenie spółki kapitałem obcym.

ZADANIE NR 29

Podzielić wymienione komórki przedsiębiorstwa wg ich przynależności organizacyjnej na komórki podległe bezpośrednio dyrektorowi oraz należące do pionów techniczno-produkcyjnego,, ekonomiczno-handlowego, finansowo-księgowego, kadrowego i administracji ogólnej.
1. sterowanie jakością,
2. dział konstrukcyjny,
3. dział finansowy,
4. dział informatyki,
5. dział zaopatrzenia,
6. dział BHP,
7. dział transportu,
8. dział gospodarki narzędziowej,
9. dział organizacji i zarządzania,
10. główny mechanik,
11. dział administracyjno-gospodarczy,
12. dział postępu technicznego,
13. dział księgowości,
14. dział technologiczny,
15. dział planowania i przygotowania produkcji,
16. dział inwestycji,
17. zespół radców prawnych,
18. dział zbytu,
19. dział osobowy,
20. główny energetyk,
21. dział marketingu,
22. dział analiz ekonomicznych,
23. dział zatrudnienia i płac,
24. dział planowania ekonomicznego.

Rozwiązanie:

I Dyrektor: 1, 4, 9, 17, 21
II Pion techniczno-produkcyjny: 2, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 20
III Pion ekonomiczno-handlowy: 5, 18, 22, 24
IV Pion finansowo-księgowy: 3, 13
V Pion zatrudnieniowo-kadrowy: 19, 23
VI Pion administracji ogólnej: 7, 11

ZADANIE NR 30

Podać, które z wymienionych czynności lub działań są związane z pojęciem kierowania, a które kojarzą się z zarządzaniem:
– nadzorowanie pracy zespołu w celu terminowego wykonania zamówionych przez odbiorcę produktów,
– podjęcie decyzji związanej z zakupem maszyny,
– postanowienie o grupowym zwolnieniu części załogi w wydziale X,
– decydowanie o wdrożeniu zmian w technologii wytwarzania,
– działanie by praca zespołu były zgodna z instrukcją technologiczną.

Rozwiązanie: