1. KAPITAŁ
Kapitał – finansowe odzwierciedlenie majątku (źródło pochodzenia majątku).
Kapitał własny – obejmują środki, które są własnością przedsiębiorstwa oraz są wykorzystywane do finansowania majątku przedsiębiorstwa. Część tych środków są wniesione przez założycieli (środki potwierdzone), a część uzyskuje się w trakcie prowadzenia działalności przedsiębiorstwa (kapitał samofinansowania).
Kapitał własny przyjmuje różne formy w zależności od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa.
W przedsiębiorstwie państwowym występuje:
a) fundusz założycielski – środki wniesione są przez Skarb Państwa. Fundusz ten rośnie, jeśli w trakcie prowadzonej działalności założyciel wnosi dodatkowe finansowe składniki majątku,
b) fundusz przedsiębiorstwa – jest to kapitał samofinansowania przedsiębiorstwa państwowego i jest tworzony oraz powiększany z części wygospodarowanego zysku,
c) inne fundusze specjalne:
– Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych – tworzony dobrowolnie, obciążą koszty przedsiębiorstwa i wynosi 37,5 % średniego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz chorobowe. Może być zwiększany z części wygospodarowanego zysku. Środki z tego funduszu przeznacza się na np. udzielenie zapomóg losowych,
– Fundusz Rezerwowy – tworzony i powiększany z części zysku przedsiębiorstwa, finansuje nieprzewidziane straty,
– Fundusz Inwestycyjny – tworzony i powiększany z części zysku, a także z odpisów amortyzacyjnych. Finansuje działalność inwestycyjną.
W spółdzielni występuje:
a) fundusz udziałowy – tworzony z udziałów wnoszonych przez członków spółdzielni. Jest kapitałem powierzonym czyli jest dzielony między wszystkich członków (jeśli ktoś się wycofa otrzyma zwrot wniesionego udziału),
b) fundusz zasobowy – kapitał samofinansowania, tworzony i powiększany z części zysku spółdzielni. Spółdzielnia musi na niego przeznaczyć minimum 5 % zysku. Fundusz ten jest także powiększany z jednorazowej opłaty wnoszonej przez osoby nowo przystępujące do spółdzielni,
c) inne fundusze specjalne (takie same jak w przedsiębiorstwie państwowym).
W przedsiębiorstwie prywatnym osób fizycznych występuje:
a) kapitał, który stanowi część środków własnych założyciela.
W spółkach osobowych handlowych (jawna, komandytowa, komandytowa akcyjna, partnerska) występuje:
a) kapitał zakładowy – powstaje z udziałów wniesionych przez wspólników.
W spółce osobowej cywilnej występuje:
a) kapitał wspólników – stanowi współwłasność wspólników (sama spółka cywilna nie dysponuje swoim kapitałem). Jest dzielony równo między wszystkich wspólników bez względu na wysokość wniesionych przez nich udziałów.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (handlowa kapitałowa) występuje:
a) kapitał zakładowy – powstaje z udziałów wnoszonych przez wspólników. Minimalna wartość kapitału to 5 tys. zł, a minimalna wartość udziału to 50 zł,
b) kapitał zapasowy – tworzony dobrowolnie z części wygospodarowanego przez spółkę zysku,
c) inne fundusze specjalne (takie same jak w przedsiębiorstwie państwowym).
W spółce akcyjnej (handlowa kapitałowa) występuje:
a) kapitał zakładowy – powstaje z emisji i sprzedaży akcji. Minimalna wysokość kapitału to 100 tys. zł i jest on dzielony na akcje o jednakowej wartości nominalnej nie mniejszej niż 1 grosz. Kapitał ten wzrasta tylko po sprzedaży akcji nowych emisji,
b) kapitał zapasowy – tworzony obowiązkowo z części zysku spółki minimum 8 %. Dokonywane odpisy są przeznaczane tak długo, aż wartość tego kapitału przynajmniej zrówna się z 1/3 wartości kapitału zakładowego. Kapitał ten powiększa się również z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży akcji (różnica między ceną emisyjną a nominalną akcji),
c) kapitał rezerwowy – tworzony i powiększany z części zysku spółki i jest przeznaczony na nieprzewidziane straty,
d) inne fundusze specjalne (takie same jak w przedsiębiorstwie państwowym).
2. KAPITAŁ OBCY (KREDYT)
Kredyt – określona kwota udostępniona przez bank pod warunkiem jej zwrotu wraz z odsetkami w uzgodnionym terminie z bankiem (na określonych warunkach).
Funkcje kredytu:
– emisyjna – kredyt stanowi źródło emisji pieniądza,
– dochodowa – kredyt stanowi dodatkowe źródło dochodu dla kredytobiorcy,
– rozdzielcza – kredyt przemieszcza środki finansowe od osób gromadzących w bankach w formie lokat do osób korzystających z kredytów,
– motywacyjna – kredyt motywuje do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż stanowi w pewnym sensie uzupełnienie środków kapitałowych, a także motywuje kredytobiorcę do podejmowania racjonalnych decyzji pozwalającej na utrzymanie dobrej kondycji ekonomiczno-finansowej lub jej poprawę.
Rodzaje kredytów:
a) ze względu na czas, na jaki kredyt jest udzielony:
– krótkoterminowy,
– średnioterminowy,
– długoterminowy,
b) ze względu na przedmiot kredytu:
– towarowy,
– pieniężny,
– inwestycyjny,
c) ze względu na technikę operacji kredytowych:
– kredyt udzielony w formie jednorazowej wypłaty,
– kredyt w rachunku bieżącym,
d) ze względu na terminowość spłaty i sytuację ekonomiczno-finansową kredytobiorcy:
– kredyty normalne – opóźnienie w spłacie do 1 miesiąca, a sytuacja kredytobiorcy nie budzi zastrzeżeń,
– kredyty normalne pod obserwacją – opóźnienie w spłacie do 1 miesiąca, ale bank na bieżąco kontroluje sytuację kredytobiorcy,
– kredyty poniżej standardu – opóźnienie w spłacie powyżej 1 miesiąca, ale nie dłużej niż 3 miesiące, a sytuacja kredytobiorcy jest dobra,
– kredyty wątpliwe – opóźnienie w spłacie powyżej 3 miesięcy, ale nie dłużej niż 6 miesięcy, a sytuacja kredytobiorcy jest zła (przedsiębiorstwo ponosi straty, ale pokrywa je z kapitałów własnych),
– kredyty stracone – opóźnienie w spłacie powyżej 6 miesięcy, kredytobiorca jest w stanie upadłości.
Procedura udzielania kredytu:
a) złożenie wniosku kredytowego – powinien zawierać następujące elementy:
– kwotę wnioskowanego kredytu,
– cel, na jaki kredyt zostanie wykorzystany,
– proponowane terminy spłaty,
– wskazanie formy prawnego zabezpieczenia kredytu.
Ponadto do wniosku powinny być dołączone następujące elementy:
– bilans z rachunkiem zysków i strat,
– zaświadczenie o nadaniu numeru REGON, NIP,
– zaświadczenie z urzędu podatkowego o uregulowaniu zobowiązań podatkowych,
– biznesplan.
b) badanie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa – zdolność jednostki gospodarczej do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami.